تمکین و نشوز ( زن ناشزه ) همانند طلاق و فسخ نکاح از جمله مباحث مهم حقوق خانواده است که در روابط زن و شوهر نمود پیدا می کند . به موجب قانون و شرع همین که عقد نکاح جاری شد حقوق و تکالیف زوجین ( زن و شوهر ) برقرار می شود . یعنی زوج و زوجه نسبت به یکدیگر حلال می شوند و روابط جنسی آنان حلال است و می بایست با یکدیگر با احترام و محبت رفتار کنند و زوجه نسبت به زوج تمکین داشته و زوج باید محل و وسایل و شرایط زندگی را آماده کند و..
بنابراین مراسم عروسی ، مراسمی نمادین می باشد و علی الاصول فاقد آثار قانونی می باشد چرا که به حکم قانونگذار بعد از جاری شدن عقد نکاح ، حقوق و تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر ایجاد می شود .
ریاست خانواده
قانونگذار ریاست خانواده را از خصایص شوهر دانسته است . از آثار ریاست شوهر در خانواده :
- اختیار تعیین مسکن به عهده شوهر محول شده است مگر آنکه در هنگام عقد اختیار تعیین مسکن توسط زن شرط شده باشد . بنابراین زن می بایست در منزلی که توسط شوهر تعیین شده است زندگی کند . البته منزلی که شوهر تعیین می کند می بایست متعارف و مناسب باشد . همچنین مطابق قانون اقامتگاه زن شوهر دار همان اقامتگاه شوهر است .
- شوهر می تواند زن را از مشاغلی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیات خود یا زن باشد منع کند
- ولایت قهری پدر نسبت به فرزندان مشترک
- پرداخت نفقه زوجه و فرزندان
- تمکین زن نسبت به شوهر
وظایف زوجین در خانواده
از جمله مهمترین این وظایف تکلیف زن و شوهر به حسن معاشرت با یکدیگر و کمک به یکدیگر در تشیید مبانی خانواده و تربیت فرزندان ، تمکین زن و پرداخت نفقه زوجه و فرزندان از سوی شوهر است .
نفقه
همانطور که پیشتر گفته شد زوج مسئول پرداخت نفقه زوجه و فرزندان می باشد .
به موجب قانون نفقه عبارت است از : همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن ، البسه ، غذا ، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض . از آنچه قانونگذار به عنوان نفقه یاد کرده است می توان نتیجه گرفت با توجه به عبارت (از قبیل ) نفقه محدود به موارد فوق نمی باشد . به طور کلی هزینه های زندگی با توجه به عرف و شرع تعیین می شود .
چنانچه زوجه بدون عذر موجه حاضر نشود که با شوهر خود زندگی کند یا رابطه زناشویی ( جنسی ) داشته باشد یا با او در اداره خانواده همکاری کند ، در صورت اثبات این موضوع در دادگاه ، زن ناشزه و به او نفقه تعلق نمی گیرد .
همچنین در صورتی که شوهر از پرداخت نفقه زن علی رغم تمکین زن امتناع کند ، زن می تواند شکایت کیفری ترک نفقه در دادسرا طرح نماید و هم در دادگاه خانواده دادخواست به خواسته مطالبه نفقه علیه شوهر طرح نماید .
به موجب قانون حمایت خانواده :
هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه ۶ محکوم میشود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و در صورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزائی یا اجرای مجازات موقوف میشود.
تبصره – امتناع از پرداخت نفقه زوجهای که به موجب قانون مجاز به عدم تمکین است و نیز نفقه فرزندان ناشی از تلقیح مصنوعی یا کودکان تحت سرپرستی مشمول مقررات این ماده است.
ناشزه
همین که عقد نکاح جاری شد تکلیف قانونی و شرعی مرد به پرداخت نفقه ایجاد می شود و در صورتی مرد تکلیفی به پرداخت نفقه زن را ندارد که عدم تمکین زن را در دادگاه اثبات نماید . یعنی زوج در دادگاه اثبات نماید که زن نسبت به او تمکین نمی کند در این صورت زن ناشزه محسوب می شود .از موارد ی که به طور مثال عدم تمکین محسوب می شود : زن رابطه زناشویی بر قرار نمی کند یا منزل مشترک را ترک کرده است و ..
مواردی که زن می تواند از تمکین امتناع کند .
۱ – راست است که هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نمی باشد . اما چنانچه عدم تمکین زن از شوهر به دلیل بیماری مقاربتی شوهر باشد ، زن می تواند از نزدیکی (روابط زناشویی ) با او خودداری کند و این خودداری ، مانع حق نفقه نخواهد بود .
۲ – همچنین هرگاه به علت بیماری زن قادر به انجام عمل زناشویی نباشد این عذر موجه می باشد و زن همچنان مستحق نفقه است .
۳ – اگر زندگی مشترک زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن باشد ، زن می تواند مسکن جداگانه اختیار کند و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور ، محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل مزبور معذور است نفقه بر عهده شوهر خواهد بود .
در این مورد مادام که محاکمه بین زوجین تمام نشده ، محل سکنای زن به تراضی طرفین معین می شود و در صورت عدم تراضی ، محکمه با جلب نظر اقربای نزدیک طرفین ، منزل زن را معین خواهد نمود و در صورتی که اقربایی نباشد خود محکمه محل مورد اطمینانی را معین خواهد کرد .
آیا نفقه شامل صیغه ( ازدواج موقت ) نیز می شود .
در عقد دائم ، نفقه زن بر عهده شوهر است . تکلیف مرد به دادن نفقه که ناشی از حکم قانونگذار و شرع است ، قابل اسقاط نیست و طرفین نمی توانند بر خلاف آن توافق کنند و چنین توافقی باطل است .
لیکن در صیغه ( ازدواج موقت ) به زن نفقه تعلق نمی گیرد مگر اینکه توسط طرفین شرط شده باشد یا آنکه عقد بر مبنای آن جاری شده باشد .
تمکین
با وقوع عقد نکاح مرد ملزم به پرداخت نفقه زوجه می باشد اما شرط استقرار نفقه بر عهده شوهر ، تمکین زن نسبت به شوهر است در غیر اینصورت زن ناشزه محسوب می شود و نفقه به او تعلق نمی گیرد و با اثبات موضوع عدم تمکین ( ناشزه ) در دادگاه ، مرد می تواند به موجب دادخواست اجازه ازدواج مجدد را از دادگاه درخواست کند
شما می توانید سوالات خود را در انتهای این نوشته در قسمت دیدگاهها بپرسید تا وکیل درجه یک دادگستری ، نفقه به آنها پاسخ دهد . همچنین می توانید جهت اخذ وقت ملاقات حضوری با وکیل با شماره همراه درج در سایت تماس بگیرید .